W dniu 5 marca 2020 roku w Katowicach odbyło się IX Forum Spalania Biomasy i Odpadów, które poświęcone było kwestiom inwestycyjno-technologicznym. Wydarzenie zgromadziło blisko 100 osób. Byli to przedstawiciele wytwórców ciepła i energii elektrycznej (zarówno mali, średni jak i ci najwięksi), którzy inwestują w budowę i modernizacje źródeł wytwórczych, a także dostawcy technologii i rozwiązań, projektanci i wykonawcy inwestycji, dostawcy paliw, podmioty pozyskujące fundusze, spółki komunalne, przemysłowi odbiorcy energii oraz wiele innych.

Moderatorem tegorocznej edycji Forum był Dr inż. Tomasz Mirowski, który jest pracownikiem naukowym w Pracowni Zrównoważonego Rozwoju Gospodarki Surowcami i Energią w Instytucie Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN. Zajmuje się tematyką wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności z biomasy, a także gospodarką paliwowo-energetyczną w aspekcie ekonomicznym i środowiskowym, zarówno w energetyce wielkoskalowej, jak i rozproszonej (prosumenckiej). W latach 2001-2014 pracował na stanowisku naukowo-dydaktycznym w Wydziale Energetyki i Paliw AGH. Poza pracą naukową w Instytucie jest także od 2009 roku ekspertem NCBiR w tematyce biopaliw, ekspertem w małopolskim RPO w latach 2007-2013 i 2014-2020 w zakresie Ochrona Środowiska, OZE i Efektywność Energetyczna. Jest również współzałożycielem spółki Green Coalition będącej integratorem technologii energetycznych i paliwowych przyjaznych środowisku.

Forum rozpoczęło się uroczystym powitaniem w imieniu Prezydenta Miasta Katowice Marcina Krupy oraz wykładem inauguracyjnym, którego dokonał Wiceprezydent Katowic Mariusz Skiba. Podczas swojego wystąpienia Wiceprezydent Katowic opowiedział o działaniach miasta, które są podejmowane w zakresie ochrony powietrza. Przedstawił kierunki polityki antysmogowej miasta, która koncentruje się na: wsparciu najsłabszych (tj. np. dla osób objętych świadczeniami socjalnymi wprowadzona została możliwość uzyskania zwrotu 100% kosztów związanych ze zmianą systemu ogrzewania), egzekucji nowych przepisów (tj. przeprowadzanie kontroli nieruchomości w zakresie gospodarowania odpadami oraz nakładanie sankcji za spalanie odpadów), inwestycji w zasoby gminne oraz niegminne, a także edukacji ekologicznej. Jak powiedział Wiceprezydent Mariusz Skiba - Jako jedno z pierwszych miast w Polsce opracowaliśmy jeszcze w 2014 roku „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Katowice". Jest to najważniejszy dokument zawierający cele strategiczne i zbiór przedsięwzięć związanych ze zrównoważoną i niskoemisyjną gospodarkę energetyczną w mieście.

Pierwszym prelegentem merytorycznym był Janusz Fic, Prezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Krośnie, które wchodzi w skład Krośnieńskiego Holdingu Komunalnego. Podczas swojej prezentacji pt. „Case Study: Budowa kotła biomasowego jako kolejny etap transformacji paliwowej w MPGK Krosno" opowiedział o procesie decyzyjnym związanym z budową kolejnego kotła biomasowego, w jaki sposób firma pozyskała środki na inwestycję, o specyfice projektu oraz kolejnych etapach jego realizacji. Ważnym punktem prelekcji było również zwrócenie uwagi na korzyści jakie płyną z realizacji projektu. Jak powiedział Janusz Fic

- Inwestycja ta nie tylko przynosi zadowalające efekty ekonomiczne. Docelowo ponad 90% ciepła trafiającego do sieci ciepłowniczej będzie pochodziło z biomasy. Pozwoli to na utrzymanie statusu efektywnego systemu ciepłowniczego. No i oczywiście inwestycja przyczyni się do ograniczenia spalania paliwa kopalnego jakim jest węgiel kamienny – powiedział prelegent.

Kolejnym punktem programu było wystąpienie Partnera strategicznego Forum - firmy ASKET^®. Prezentacja rozpoczęła się krótkim filmem obrazującym jak działa technologia brykietowania BIOMASSER^®. W 2005 roku firma ASKET^® pod przewodnictwem Dyrektora Romana Długiego opracowała i opatentowała technologię BIOMASSER^® - brykietowania wilgotnej agrobiomasy niedrzewnej bez suszenia i technologię TOMASSER^® - rozdrabniania biomasy. Następnie Roman Długi, Właściciel i Dyrektor Generalny firmy ASKET^® przybliżył tą technologię, która jest pierwszą i jedyną w Europie, zweryfikowaną przez niezależnych ekspertów technologią brykietowania. Przedstawił cechy i wyróżniki brykietów o nazwie "Złoty Węgiel" i technologię BIOMASSER^®, które są bardziej korzystne w stosunku do innych technologii. Jak powiedział Roman Długi podczas prezentacji:

„Przechowywanie agrobiomasy bywa uciążliwe ze względu na potrzebną dużą powierzchnię składowania. Rozwiązaniem tego problemu może być jej zbrykietowanie i 6-krotne skompensowanie powierzchni magazynowej i transportowej". Dodał również:

„Maszyna jest na tyle modułowa, że możemy ją składać jak klocki lego do coraz większych wydajności". A oto zalety tej technologii, które wymienił prelegent: „Jest to sprawdzona i opatentowana prosta polska technologia do zastosowania od zaraz, jest elastyczna i rozwojowa konfiguracja wydajności, modułowość rozwiązań, niski koszt zakupowy, niskie zużycie energii (ok. 80 kWh/tonę), zagrożenie pożarowe jest minimalne, wzrasta lokalne bezpieczeństwo energetyczne, aktywizacja obszarów wiejskich, gwarantowana jakość opału dla ciepłowni i elektrociepłowni oraz bardzo tani opał".

Kolejna prezentacja dotyczyła również budowy instalacji spalania biomasy, tym razem w Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej w Suwałkach. Swoimi pierwszymi doświadczeniami z jej budowy podzielił się Mieczysław Modzelewski, Dyrektor ds. Produkcji w PEC w Suwałki. Projekt polegał na wybudowaniu dwóch nowych kotłów wodnych opalanych biomasą o mocy 12,5 MW każdy wraz z instalacjami: podawania paliwa, odprowadzania produktów spalania i oczyszczania spalin, kominem oraz magazynem paliwa, którym w tym przypadku jest zrębka tartaczna lub leśna. Inwestycja powstała na zasadzie „projektuj i buduj", gdyż jak powiedział prelegent -

„Pierwszą inwestycje kogeneracyjną wybudowaliśmy na podstawie gotowego projektu i mieliśmy z tym sporo problemów. Mając na względzie to doświadczenie, tym razem działaliśmy na zasadzie „projektuj i buduj" i ta formuła zdecydowanie bardziej się sprawdziła, bo to wytwórca najlepiej wie co może zrobić i jak to może zrobić, żeby było jak najlepiej dla danej inwestycji".

Wystąpienie Partnera strategicznego firmy ENERGIKA rozpoczęło się dwoma krótkimi filmami. Zobaczyliśmy jak na przestrzeni 20 lat swojej działalności firma prężnie się rozwijała i nadal rozwija, oferując takie profesjonalne rozwiązania jak: kotły parowe i wodne wodnorurowe rusztowe, kotły na biomasę, kotły płomienicowo – płomieniówkowe, turbiny parowe czy instalacje odpylania spalin. W drugiej części wystąpienia Zbigniew Szamałek, Dyrektor Generalny firmy ENERGIKA zaprezentował budowę bloku trigeneracyjnego wykorzystującego w procesie spalania odpady poprodukcyjne. Była to relacja oraz wnioski z wybudowanego przez Energikę obiektu referencyjnego. Jak powiedział Dyrektor Generalny Zbigniew Szamałek

„Realizujemy projekty na zasadzie zaprojektuj i wybuduj. Układy turbinowe dopasowujemy do warunków, przy naszych realizacjach kotły są szyte na miarę, turbiny są szyte na miarę, bazujemy na technologiach polskich. Nie boimy się trudnych realizacji. Inwestycje, które robimy, wykonujemy wspólnie z inwestorem, bo sukces jest wówczas, kiedy jest dobra współpraca, gdy się dogadujemy i rozumiemy" - zaznaczył prelegent.

Kolejna prezentacja dotyczyła lokalnych źródeł energii opartych na odpadach komunalnych. Poprowadził ją Piotr Karczewski, Główny Specjalista ds. Zarządzania Projektami Strategicznymi w PGNiG Termika. Z prelekcji mogliśmy dowiedzieć się jakie są plany PGNiG Termika w branży Waste to Energy. Jak powiedział prelegent

- „PGNiG Termika w październiku 2019 roku otrzymało prawomocną decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji budowy jednostki wielopaliwowej w Elektrociepłowni Siekierki. Będzie tam można spalać naprzemiennie węgiel kamienny, RDF i biomasę. Mamy się również zająć niewielkimi lokalnymi projektami, które mają służyć samorządom, a celem byłaby produkcja ciepła". Mówił także jaki jest stan obecny tej branży w Polsce - „Mamy 9 ITPOK, a obecnie budowane są 3 instalacje w Gdańsku, Olsztynie i Warszawie", a co najistotniejsze jakie są perspektywy rozwoju małych lokalnych instalacji TPOK w świetle regulacji prawnych w gospodarce odpadami. Prelegent mówił również o potencjale odpadów jako paliwa oraz jakie inwestycje byłyby najbardziej zasadne w naszych warunkach.

Bardzo ciekawe case study zaprezentowali nam Mariusz Filipkowski, Prezes Zarządu Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Ełk oraz Wojciech Dziekoński, Dyrektor ds. Obrotu, PEC Ełk. W Ełku rozbudowano ciepłownię w oparciu o kocioł biomasowy, którego paliwem jest biomasa pochodzenia leśnego. Panowie opowiedzieli jak przebiegał proces inwestycyjny oraz jakie były kryteria oceny przy wyborze wykonawcy. Uczestnicy mogli się również dowiedzieć o sposobie finansowania całego przedsięwzięcia (inwestor otrzymał dotację z Regionalnego Programu Operacyjnego Funduszy Europejskich w wysokości 3 mln zł) oraz poznać ocenę efektywności inwestycji. Jak powiedział jeden z prelegentów - „Wskaźnik oceny efektywności inwestycji (NPV) potwierdza słuszność opcji inwestycji, potwierdzając jej rentowność i podając jednocześnie, że wartość przedsiębiorstwa po upływie okresu obliczeniowego będzie większe o ponad 2,7 mln zł, co zapewnia maksymalizację wartości firmy". Na zakończenie została zaprezentowana praca kotła on-line za pomocą aplikacji wizualizacji i przedstawienia kluczowych elementów zastosowanej technologii.

Kolejne wystąpienie należało do Partnera strategicznego – firmy METROPOLIS Doradztwo Gospodarcze. Wojciech Nawrocki, Członek Zarządu i współzałożyciel METROPOLIS szczegółowo zaprezentował jakie są obecnie możliwości dofinansowania inwestycji biomasowych. Przedstawił jakie są możliwe źródła dofinansowania, a w szczególności możliwości dofinansowania sieci ciepłowniczych. Informacje te dotyczyły całej Polski oraz województwa śląskiego. Wojciech Nawrocki mówił o konkretnych programach operacyjnych na lata 2012-2020, o możliwości dofinansowania wysokosprawnej kogenerecji, a także o Funduszach Norweskich na lata 2014-2021. Jak zaznaczył prelegent

- „Nasza firma jest autorem wszystkich projektów o dofinansowanie, które uzyskały dofinansowanie sieci ciepłowniczych, a pozyskała 30% wszystkich dotacji na sieci ciepłownicze. Żeby uzyskać dofinansowanie na sieć ciepłowniczą trzeba być efektywnym systemem ciepłowniczym. Jeżeli chodzi o źródła dofinansowania, to mówiąc w skrócie mamy program nadrzędny krajowy na infrastrukturę i środowisko, mamy Regionalne Programy Operacyjne, mamy środki własne z NFOŚ i WFOŚ i mamy Fundusze Norweskie, których trzecia edycja właśnie się zbliża" - dodał Nawrocki.

Z kolei na przykładzie największego na świecie „Zielonego Bloku" tj. Elektrowni Połaniec należącej do Grupy Enea, który to blok jest pionierem spalania biomasy, mogliśmy posłuchać o doświadczeniach eksploatacyjno-środowiskowych. Adam Kwiatkowski, Dyrektor Pionu Produkcji oraz Zdzisław Stalica, Dyrektor Pionu Zarządzania Środowiskiem w Enea Połaniec podzielili się informacjami nie tylko z budowy instalacji i całej infrastruktury, ale również z planów rozwoju „Zielonego Bloku", jak też z korzyści płynących z wykorzystania biomasy na cele paliwowe. Jak powiedział Adam Kwiatkowski

„Blok ten jest bardzo ciekawy, przyjazny środowisku. Ze spalania nie powstają tlenki azotu, gdyż jest to technologia fluidalna. Spalanie niskotemperaturowe, temperatura w złożu to jest ok. 800 stopni. Ten blok nie potrzebuje instalacji odsiarczania spalin, jednak instalacja katalityczna jest przewidziana. Natomiast po pierwszych testach i rozruchach katalizatory zostały wyjęte i w tej chwili nie są używane".

Jeszcze więcej o aspektach ekologicznych, a także o korzyściach ekonomicznych i społecznych płynących z wykorzystania biomasy na cele paliwowe mówił Zdzisław Stalica. Oto niektóre z nich: „oszczędzanie zasobów paliw kopalnych, nieodnawialnych; wykorzystanie potencjału energetycznego biomasy; zmniejszenie kosztów surowców energetycznych; stymulacja rozwoju nowoczesnych technologii; rozwój lokalnych rynków pracy; zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego krajów".

Kolejne doświadczenia, tym razem w obszarze energii z odpadów, zaprezentowała firma FCC Environment CEE. Kamil Szymik, Dyrektor Międzynarodowych Projektów Waste-to-Energy w FCC przedstawił realizacje projektów WTE w formule PPP i nie tylko. Były to przykłady z rynku brytyjskiego i austriackiego. Jak zaznaczył prelegent

„Firma jest właścicielem i/lub operatorem dziesięciu ITPO, 3 w Hiszpanii, 6 w Wielkiej Brytanii i 1 w Austrii. Dziewięć z nich jest w technologii rusztowej i jedna w technologii fluidalnej. Obecnie w zaawansowanej fazie budowy znajdują się dwie nowe instalacje, które zwiększą łączną wydajność spalarni FCC o około 40%".

Oprócz prezentacji posiadanych instalacji omówione zostały możliwe modele biznesowe realizacji przedsięwzięć typu ITPOK na zrealizowanych projektach czyli wariant PPP oraz wariant komercyjny.

Ostatnim punktem bloku prezentacyjnego była prelekcja Konrada Jaskulskiego, Prezesa firmy Drewnex. Temat prezentacji to: „Spalanie drzewnej, odpadowej zrębki poprodukcyjnej w bloku kogeneracyjnym, w celu wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w przedsiębiorstwie z branży drzewnej Drewnex". Konrad Jaskulski opowiedział o tym jak swoją podstawowa działalność skupia na produkcji półfabrykatów dębowych, z których to w kolejnych procesach powstają między innymi parkiety, meble, płyty meblowe oraz deski podłogowe. Powstał temat suszenia drewna, do którego potrzebny był piec, piec który spalał biomasę powstającą z produkcji półfabrykatów. Następnie narodził się kolejny pomysł. Skoro wytwarzamy ciepło, to przecież możemy też wytwarzać energię. I tak powstał pomysł na wybudowanie bloku kogeneracyjnego.

Na zakończenie konferencji odbyła się dyskusja panelowa na temat rynku paliw alternatywnych i biomasowych, której moderatorem był Adam Sarnaszek, Prezes Zarządu BIOCONTROL. Firma wystąpiła w roli Partnera branżowego na naszym Forum. Biocontrol jest wiodącym dostawcą usług audytu, weryfikacji i uwierzytelniania w sektorach energetyki odnawialnej, przemysłu i handlu. We współpracy z instytucjami nadzoru rynku, wytwórcami energii oraz środowiskiem naukowym, Biocontrol stworzył i administruje system certyfikacji zrównoważonej biomasy na cele energetyczne – Krajowy Spis Uwierzytelniania Biomasy.